Μινωϊκος οικισμός Βροντάς

Ο αρχαιολογικός χώρος του Βροντά βρίσκεται 3,5 χλμ νότια του Καβουσίου, 23 χλμ από Ιεράπετρα και 31 χλμ από τον Άγιο Νικόλαο, πάνω σε ένα λόφο με υψόμετρο 420μ.

Ο Βροντάς εξερευνήθηκε για πρώτη φορά το 1900 από τη Harriet Boyd (Hawes), που ανέσκαψε στο ψηλότερο σημείο της πλαγιάς ένα ευμεγέθες κτίριο με προαύλιο και αποθήκες, ένα ισχυρό τοίχο κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του κτιρίου και οκτώ θολωτούς τάφους στα βόρεια και βορειοδυτικά του, που χρονολογούνται στην υπομινωϊκή περίοδο (1025-1000 πΧ).

Η Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών προχώρησε στην επανεξέταση του αρχαιολογικού χώρου, στο πλαίσιο της οποίας διενεργήθηκαν και νέες ανασκαφές από το 1987 ως το 1992. Η έρευνα αποκάλυψε έναν μικρό οικισμό της Υστερομινωϊκής Περιόδου (1200-1025 πΧ) στην κορυφή του λόφου.

Ο οικισμός περιλαμβάνει μια μεγάλη έπαυλη, ένα ιερό στα νοτιοδυτικά και τουλάχιστον πέντε συγκροτήματα κατοικιών.

Από τους αρχαίους οικισμούς στο Βροντά, περίπου το 1190-1070 π.Χ. (αλλά και στο κοντινό Κάστρο 12ος-7ος αι. π.Χ.), προέρχονται διάφορα αγγεία, αρκετά εισηγμένα από άλλες περιοχές της Κρήτης ή από τον υπόλοιπο ελληνικό χώρο. Μια λίθινη μήτρα για την κατασκευή εργαλείων πιστοποιεί την ύπαρξη μικρής βιοτεχνικής εγκατάστασης στον οικισμό, ενώ τα ειδώλια ζώων που βρέθηκαν εκεί υποδεικνύουν την άσκηση οικιακής λατρείας. Σε αίθουσα της συλλογής αναπαραστάθηκε κτιστός κιβωτιόσχημος τάφος από το νεκροταφείο στο Βροντά (τέλη 8ου – αρχές 7ου αι. π.Χ.).

Σε αυτόν είχαν αποτεφρωθεί ένας ενήλικας και ένα παιδί 7-14 ετών. Στα κτερίσματα των ταφών περιλαμβάνονταν μία οινοχόη, μία υδρία και μεγάλος αριθμός από αγγεία πόσης. Μετά την καύση των νεκρών τοποθετήθηκαν στον τάφο κοσμήματα και σιδερένια εργαλεία και όπλα.

Στα δυτικά του ιερού αποκαλύφθηκε ένας κεραμικός κλίβανος της ίδιας περιόδου, ο οποίος έχει καταχωθεί για λόγους διατήρησης. Οι ερευνητικές εργασίες έφεραν στο φως και 36 τάφους που περιείχαν υπολείμματα καύσεων νεκρών (745-680 π.Χ).