Αγία Τριάδα

Απέχει περίπου 35 χιλ. από τη Σητεία και είναι το ακρότερο χωριό του Οροπεδίου. Οι κάτοικοί του εκτός από την γεωργία ασχολούνται και με το ψάρεμα επειδή γειτονεύει με το Λιβυκό Πέλαγος χωρίς όμως να είναι παραθαλάσσιο αφού απέχει απ’ αυτό γύρω στα οκτώ χιλιόμετρα. Δεν αναφέρεται στην απογραφή των Ενετών του 1583 ούτε με την παλιά του ονομασία που ήταν “Τσω”. Η σημερινή του ονομασία οφείλεται στον καθεδρικό ναό του ενώ η ετυμολογία του παλιού ονόματός του είναι αβέβαιη και δεν στηρίζεται πουθενά η άποψη ότι πήρε το όνομα από παλιά οικογένεια που λεγόταν έτσι.

Ο Εμμ. Αγγελάκης (Σητειακά Α’, σελ. 17) γράφει πως το χωριόυπήρχε κατά την Ενετική κατάκτηση αλλά καταστράφηκε από τους Τούρκους πειρατές το 1471 και ξανακατοικήθηκε τον 16ου ή 17ου αι. Ο Ρ. Faure πού έχει κάνει έρευνες στα Ενετικά αρχεία αναφέρει (Κρητολογία 1975, τεύχος Ι, σελ. 28-32) πως το όνομα Τσω είναι τελείως άγνωστο ακόμη και σε συμβολαιογραφικές πράξεις που έγιναν στην Ενετοκρατία.

Στο Κοινοτικό Διαμέρισμα Αγίας Τριάδας ανήκουν και οι μικρο­συνοικισμοί Δασονάρι, Λειβάρι, Αχλάδι, Σταλός και Αμυγδάλι. Η αρχαιολογική έρευνα στίς περιοχές των συνοικισμών αυτών μας έδωσε πολλές ενδείξεις αρχαίας κατοικήσεως, ιδίως στον Σταλό, που αποκαλύφθηκαν μινωϊκός οικισμός και θολωτοί τάφοι, ενώ στην περιοχή του Λειβαριού ανήκει το σπήλαιο Αλογαρά το οποίο υπήρξε κατοικία ανθρώπων στην Μινωϊκή εποχή.

από το βιβλίο του Ν. Παπαδάκη, αρχαιολόγου: ΣΗΤΕΙΑ