Ζου

Χωριό του κοινοτικού διαμερίσματος Σταυρωμένου που απέχει περίπου 7 χλμ. από την πόλη της Σητείας. Η ετυμολογία του ονόματος του πιθανώς από την Τουρκική λέξη “σού”, που σημαίνει νερό επειδή υπάρχουν άφθονα τρεχούμενα νερά από πηγή. Πολλοί πιστεύουν ότι η ονομασία είναι προϊστορική. Δεν κατορθώθηκε να ελεγχθεί η πληροφορία ότι σε κείμενο του 1611, δηλ. προ της Τουρκικής κατάκτησης, απαντάται “Σου”.

Στα Ενετικά χειρόγραφα αναφέρεται σαν Sisu και Sissu, στην Ενετική απογραφή του Castrofylaca του 1583 γράφεται Sisu και Xisu. Τότε είχε 337 κατοίκους ενώ σήμερα δεν μένουν πάνω από 20.

Λίγο προτού φθάσουμε στο χωριό δεξιά φαίνονται τα ερείπια μιάς μινωϊκής αγροικίας που ανέσκαψε ο αρχαιολόγος Ν. Πλάτων το 1955-1956. Πρόκειται για κτήριο μεγάλων διαστάσεων με πολλά δωμάτια όπως αναπαυτήρια, εργαστήριο, καθιστικό κ.ά. Επίσης αποκαλύφθηκαν εγκατάσταση κλιβάνου κεραμικού, κτιστή εστία κλπ. Ο ανασκαφέας χρονολογεί την αγροικία στην μεταβατική περίοδο μεσομινωική-υστερομινωική. Η χρονική διάρκεια της κατοίκησης ήταν πολύ σύντομη.

Από τα άφθονα νερά της πηγής Ζου υδρεύτηκε και ο δήμος της Σητείας με το έργο που τελείωσε το 1911.

από το βιβλίο του Ν. Παπαδάκη, αρχαιολόγου: ΣΗΤΕΙΑ