Κρυά

Βρίσκονται (Πάνω και Κάτω Κρυά) στο δρόμο για το σε απόσταση 25 χλμ. από τη. Στην απογραφή των Ενετών του 1583 στα Cria απογράφονται 176 κάτοικοι. Οι κάτοικοι των Κρυών υποστηρίζουν πως το όνομα του χωριού τους οφείλεται στο υπερβολικό κρύο που πιάνει στην περιοχή τους χειμερινούς μήνες. Η ερμηνεία αυτή δεν στερείται αληθοφάνειας. Τα Κρυά αποτελούνται από δύο συνοικισμούς τα Επάνω και τα Κάτω Κρυά (ακούγονται Κρυγιά). Στον λόφο πάνω από τα Κάτω Κρυά, που λέγεται Τράπεζα, υπάρχουν ίχνη αρχαίων ερειπίων.

Κοντά στο χωριό υπάρχει λόφος γνωστός σαν Αϊ-Γιώργης από το ομώνυμο εκκλησάκι που υπάρχει εκεί. Δίπλα από το εκκλησάκι υπάρχουν ερείπια υστερορωμαϊκών δεξαμενών. Η κορυφή του λόφου περιβάλλεται από, τα τείχη βενετσιάνικου κάστρου γνωστού σαν Monte Forte ή Απάνω Καστέλλι το οποίο έγινε τον 13ο και 14ο αι την εποχή της Ενετοκρατίας για την οχύρωση των κατεχομένων εδαφών. Θα πρέπει να ανεγέρθηκε ταυτόχρονα με τα φρούρια της Σητείας, το, του Αγίου Στεφάνου και της Βίλας.

Στούς πρόποδες του Monte Forte στην ερημική τοποθεσία Τσάχαλη το 1971 άρχισαν ανασκαφικές έρευνες σε συστάδα τάφων που ολοκληρώθηκαν το 1977. Πρόκειται για υπομινωίκό και πρωτογεωμετρικό νεκροταφείο με πολλούς ασύλητους τάφους με πτωχά γενικά κτερίσματα. Ένας ολόκληρος κτιστός τάφος με το ταφικό του πίθο μετά από εξαιρετικά λεπτές εργασίες μεταφέρθηκε και εκτέθηκε στο Μουσείο του Αγίου Νικολάου.

Στα Κάτω Κρυά σώζονται ακόμα ωρισμένοι τοίχοι από το Τζαμί. Κοντά στα Κρυά βρισκόταν και ο σήμερα κατεστραμένος συνοικισμός Βυζάς που απογράφεται το 1583 σαν Visia με 107 κατοίκους.